Mag een koper zich terugtrekken bij de koop van een woning?
Het zal u maar overkomen. U heeft een prachtige woning op het oog, u biedt de vraagprijs en de verkoper accepteert het bod. De volgende dag belt de verkoper met de mededeling dat de koop niet doorgaat, omdat hij een hoger bod heeft ontvangen. Kunt u als koper hiertegen iets ondernemen?

Zo’n situatie speelde in een zaak waarover de Hoge Raad, de hoogste rechtsprekende instantie in Nederland, zich op 9 december 2011 heeft uitgesproken.

Koopovereenkomst schriftelijk
In Nederland geldt als hoofdregel dat overeenkomsten mondeling kunnen worden aangegaan. Hierop zijn wel enkele uitzonderingen. Zo’n uitzondering is gemaakt voor de koopovereenkomst van een woning. Wanneer de koper een particulier is, schrijft de wet dwingend voor dat deze overeenkomst schriftelijk wordt aangegaan. Uit de toelichting bij de wet blijkt dat deze voorwaarde samenhangt met bescherming van de koper.

[ Sinds 1 september 2003 mag een consumentkoper van een woning de koop binnen drie dagen na ontvangst van de getekende overeenkomst nog zonder opgave van redenen ontbinden. De bedenktijd begint op de dag nadat de koper een afschrift van de door beide partijen getekende koopakte heeft ontvangen en eindigt drie dagen later om 24.00 uur. Wanneer de koopakte op vrijdag wordt verstrekt, eindigt de bedenktijd vanwege het tussenliggende weekend op dinsdag].

Hoge Raad
In de procedure bij de rechter eiste de koper dat verkoper veroordeeld zou worden alsnog mee te werken aan het opstellen en ondertekenen van een schriftelijke koopovereenkomst. De verkoper stelde daartegenover dat hij niet gebonden was aan de mondelinge afspraak met de koper.

De Hoge Raad oordeelde dat zowel een consumentkoper als een consumentverkoper, ondanks mondelinge overeenstemming, niet kan worden verplicht om mee te werken aan het opmaken en ondertekenen van de koopovereenkomst.

Ook is er in principe geen grondslag voor het vergoeden van schade. Uitsluitend onder zeer bijzondere omstandigheden kan het niet meewerken aan de schriftelijke vastlegging van de overeenkomst volgens de Hoge Raad in strijd zijn met de redelijkheid en billijkheid. Doet zich zo’n situatie voor dan is er volgens de Hoge Raad alleen een verplichting om schade te vergoeden. De (ver)koop van de woning is hoe dan ook van de baan.

Wat als onredelijk bestempeld dient te worden, vult de Hoge Raad niet in. Wel geeft de Hoge Raad aan dat zij het accepteren van een hoger bod door de verkoper of het afzien door de koper vanwege een andere woning niet onredelijk acht.

Bij deze rechtspraak heeft de Hoge Raad zich sterk laten leiden door consumentenbescherming voor zowel de particuliere koper als de particuliere verkoper. Een verkoper die handelt in de uitoefening van een bedrijf of beroep moet wel meewerken aan het opstellen en ondertekenen van de koopovereenkomst.